تغییرات فیبروکیستیک (Fibrocystic ) شایعترین ضایعه خوش خیم پستان است که طیفی از نشانه ها و علایم بالینی و تغییرات بافتی را پوشش می دهد . واژه تغییر فیبروکیستیک به تصویر هیستولوژیک فیبروز ٬ تشکیل کیست و هیپرپلازی اپیتلیال اشاره دارد . کیست ها از لبول های پستان منشاء می گیرند و در اثر انحراف از روند پسرفت طبیعی پستان به وجود می آیند .

فیبروکیستیک در زنان ۳۵-۵۵ ساله شایع است اما در زنان یائسه ای که از درمان های جایگزین هورمونی استفاده نمی کنند بندرت دیده می شود . این ضایعات با تغییرات خوش خیم در اپی تلیوم پستان همراه هستند .

تغییرات فیبروکیستیک ممکن است توده بدون علامت نرم و متحرکی را به وجود آورد که امکان دارد قابل فشرده شدن باشد .

ایجاد کیست سینه اغلب با درد یا حساسیت و گاهی اوقات با ترشح از نوک پستان همراه است در بسیاری از موارد ناراحتی بیمار همزمان با مرحله قبل از خونریزی قاعدگی است . تغییر اندازه توده و ظهور یا ناپدید شدن سریع توده پستان شایع است .

درد سیکلیک پستان شایع ترین علامت تغییرات فیبروکیستیک است . درد ٬ تغییر اندازه ٬ متعدد و دو طرفه بودن ضایعات ویژگی هایی هستند که برای افتراق فیبروکیستیک از سرطان پستان بسیار مفید واقع می شوند .

یافته های میکروسکوپیک مرتبط با بیماری فیبروکیستیک عبارتند از :

کیست ها ٬ پاپیلوماتوز و هیپرپلازی اپی تلیوم مجرا

تست های تشخیصی فیبروکیستیک (Fibrocystic ):

در بیماران مبتلا به بیماری کیستیک ممکن است توده فیبروکیستیک مشخصی وجود داشته باشد که به طور شایع براساس یافته های بالینی از کارسینوم غیر قابل افتراق است . در این موارد ماموگرافی ممکن است سودمند باشد اما هیچ یک از نشانه های ماموگرافیک برای تفییر فیبروکیستیک جنبه تشخیصی ندارند . سونوگرافی برای افتراق توده های کیستیک از انواع توپر مفید واقع می شود . ضایعات مشکوک دیده شده در سونوگرافی یا ماموگرافی باید تحت بیوپسی قرار بگیرند ٬ حتی اگر بیوپسی سوزنی به عمل آید و نتایج آن از نظر بدخیمی منفی باشند ٬ توده های مشکوکی که در چند ماه برطرف نشده اند باید برداشته شوند .

تغییرات فیبروکیستیک و خطر سرطان پستان :

ایجاد کیست پستان با افزایش خطر سرطان پستان همراه نیستند مگر آنکه شواهد بافتی به نفع تغییرات پرولیفراتیو اپیتلیوم با یا بدون آتیپی وجود داشته باشد .

با آنکه به وسیله برخی از خصوصیات بالینی تغییرات فیبروکیستیک می توان تا حدودی آنها را از کارسینوما افتراق داد تنها راه قطعی افتراق آنها از هم نمونه برداری و مطالعات بافتی است . با در نظر گرفتن ارتباط بین اشکال مختلف تغییرات فیبروکیستیک با کارسینوما های پستان بهترین دیدگاه ها بدین شرح است :

• در این حالت ها احتمال افزایش خطر کارسینوما حداقل یا صفر است : لیفی شدن ٬ تغییرات کیستی (چه بوسیله میکروسکوپ متوجه آنها شویم و چه در بررسی مستقیم آنها را ببینیم ) ٬ متاپلازی آپوکرین ٬ آدنوزیس اسکلروزان ٬ هایپرپلازی خفیف .

• در این حالت ها احتمال ایجاد کارسینوما ( سرطان پستان ) کمی افزایش یافته است (یک و نیم تا دو برابر) : هایپرپلازی متوسط تا شدید ٬ پاپیلوماتوز مجاری .

• احتمال ایجاد کارسینوم ( سرطان پستان ) در حالت های زیر بسیار چشمگیرتر است (پنج برابر) : هایپرپلازی غیر معمول در سطح مجاری کوچک و لوبول ها همراه درگیر شدن مجاری بزرگتر .

• وجود تاریخچه خانوادگی سرطان پستان ٬ احتمال سرطانی شدن تمامی تغییرات پستانی را افزایش می دهد .

در نزدیک به ۵% ا نمونه گیری های بافتی هایپرپلازی غیرمعمول دیده می شود بنابراین در درصد بالایی از زنان عامل ایجاد توده تغییرات فیبروکیستیک است و باید به آنها اطمینان دهیم که احتمال ایجاد سرطان در آنها یا خیلی کم است یا اصلا وجود ندارد .

توصیه و درمان تغییرات فیبروکیستیک :

تغییر فیبروکیستیک ( کیست های پستان ) نوعی تغییر تکاملی طبیعی در روند رشد و پسرفت پستان است که غیر از معاینه بالینی دقیق پستان و غربالگری با ماموگرافی یا مطالعات تصویر برداری به درمان خاصی نیاز ندارند .

حذف کافئین از برنامه غذایی با بهبود علایم همراه است باید به بیمار توصیه شود از مصرف چای ٬ قهوه ٬ نوشابه های مشکی و شکلات ٬ کرفس ٬ بادمجان خود داری کند و مقدار مصرف نمک را نیز کم کند . همچنین برای زنان مصرف ویتامین E (150-600 واحد در روز) یا ویتامین B6 (200-800 mg در روز) مفید است .

باید به بیمارانی که دچار تغییرات فیبروکیستیک شده اند توصیه شود که هر ماه درست بعد از پایان قاعدگی پستان های خود را معاینه نمایند و در صورت پیدایش توده موضوع را به پزشک خود اطلاع دهند .